«Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον…»
Ο Κύριος στην σημερινή περικοπή ομιλεί στον Νικόδημο, τον νυκτερινό μαθητή και διδάσκαλο του Ισραήλ. Του αποκαλύπτει την σωτηριολογική άκτιστη ενέργεια του Θεού. Ο Σταυρός είναι αυτή η ίδια ενέργεια του Θεού για την σωτηρία του ανθρώπου.
Ο Χριστός, είτε ως ο άσαρκος Λόγος της Παλαιάς Διαθήκης είτε ο ένσαρκος της Καινής, σώζει τον άνθρωπο. Ο Θεός έχει προαιώνιο σχέδιο για την σωτηρία του ανθρώπου. Κατ’ αρχήν ο Κύριος αποκαλύπτει ότι είναι «ο υιός του ανθρώπου ο ων εν τω ουρανώ». Δηλαδή, είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας. Ο Θεός μάς αποκαλύπτεται, δεν προσεγγίζεται διανοητικά. Όσα γνωρίζουμε για τον Θεό είναι όσα ο ίδιος έχει αποκαλύψει για τον εαυτό του αλλά και δια των Προφητών και των Αγίων του. Ο Κύριος ως ο πρώτος θεολόγος αποκαλύπτει τα του εαυτού του και την σχέση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας.
Στην οικονομική Τριάδα οι ενέργειες των τριών προσώπων είναι κοινές (κοινή βούληση) ενώ υπάρχει ίδιαιτερότητα των έργων κάθε προσώπου. Ο Πατέρας είναι η αρχική αιτία, ο Υιός πραγματοποιεί το έργο της φανέρωσης (άσαρκης και ένσαρκης) στην φύση και στην ιστορία και το Άγιο Πνεύμα διενεργεί την τελείωση του δημιουργικού και απολυτρωτικού έργου.
Είναι απαραίτητο να διακρίνουμε την κοινή ενέργεια των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας στην αΐδια κατάσταση από τα έργα στην οικονομική όπου υπάρχει ευδοκία του Πατέρα, αυτουργία του Υιού και συναυτουργία του Αγίου Πνεύματος. Επειδή τα υποστατικά ιδιώματα των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας (αγέννητο, γεννητό, εκπορευτό) είναι ακοινώνητα έχουμε την ενανθρώπιση του Υιού και όχι άλλου προσώπου της Αγίας Τριάδας, εφόσον η σάρκωση σαν τρόπος ύπαρξης ταιριάζει στον Υιό. Η ιδιότητα του Υιού (γεννητό), παραμένει αμετακίνητη, ακοινώνητη, αμεταβίβαστη.
Τι διαπερνά το μυστήριο της δημιουργίας του κόσμου, το μυστήριο της ενανθρώπισης, το μυστήριο του Σταυρού; Η αγάπη του Θεού. Αυτή η υπερβολική αγάπη είναι η συνεκτική ουσία της κτίσης και της ιστορίας, η απάντηση και η λύτρωση της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου. Αυτή την ζωή αξίζει κανείς να την ζει μόνο σαν ανταπόδοση της ανεξιχνίαστης αγάπης του Θεού.
Στην θεία Λειτουργία, η οποία είναι κατ’ εξοχήν δογματικό κείμενο όπου εκφράζεται το πώς η Εκκλησία λατρεύει, ερμηνεύει, μετέχει του Θεού, ο ιερεύς εξομολογείται στον Θεό ότι: «ουκ απέστης πάντα ποιών έως ημάς εις τον ουρανόν ανήγαγες και την βασιλείαν σου εχαρίσω την μέλουσαν». Ο Θεός μάς αγαπά και αυτό το γεγονός φέρνει την καταλλαγή στην ψυχή μας. Κανείς δεν δικαιούται να αισθάνεται μόνος ή απροστάτευτος ή εγκαταλελειμμένος εφόσον ο Θεός μάς αγαπά. Η αγάπη του είναι τελεία, δεν μπορεί να γίνει μεγαλύτερη ή τελειότερη, ούτε εξαρτάται από την δική μας αναμαρτησία.
Ο όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης έλεγε ότι ο άνθρωπος από φιλότιμο γι’ αυτή την αγάπη οφείλει να θρησκεύει. Η ανθρώπινη ζωή είναι μια απάντηση και ανταπόκριση προς αυτήν την αγάπη. Ο άνθρωπος, καθώς γνωρίζει τον εαυτό του, τον κόσμο και τον Θεό, αναγνωρίζει την δική του ανεπάρκεια και το πεπερασμένο της φύσης του.
Η ανθρώπινη ζωή θα ήταν αδιέξοδη χωρίς την αγάπη του Δημιουργού. Κάθε αντίληψη για ένα θεό τιμωρό και ανταποδοτικό με όρους ανθρώπινης δικαιοσύνης ή ένα θεό που προστρέχει στην ικανοποίηση της θείας δικαισύνης, περιγράφει ένα θεό που δεν υπάρχει. Από αυτήν την άποψη ο λόγος του Σταυρού είναι βλασφημία για τους Ιουδαίους και μωρία για τα έθνη, κατά τον Απόστολο Παύλο.
Η θυσία χωρίς δικαιοσύνη είναι αδιανόητη για όσους σκέφτονται νομικά, όχι όμως όταν το κίνητρο είναι η αγάπη. Η αγάπη είναι συνώνυμη της θυσίας. Η μη ανταπόδοση κακού στο κακό προδίδει μία προσήλωση στην αγάπη σαν τον μόνο λόγο ύπαρξης. Κατά τον Ντοστογιέφσκυ αυτό είναι το κάλλος που ομορφαίνει τον κόσμο: η αγαπητική και συγχωρητική «καρδιά» του Θεού.
Όλα τα παραπάνω χρειάζεται να τα βιώνει ο άνθρωπος. Σε όσα μας γνωρίζει ο Θεός εμείς ανταποκρινόμαστε με την πίστη. Ο Κύριος είπε «ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόλλυται, αλλ’ έχει ζωήν αιώνιον». Η πίστη δεν είναι διανοητική παραδοχή αλλά στάση ζωής. Τότε η μυστηριακή μετοχή γίνεται αιτία ανύψωσης του ανθρώπου. Η ανταπόκριση στην εξ αποκαλύψεως γνώση του Θεού, όταν συνδυασθεί με την ορθόδοξη άσκηση, μπορεί να γίνει μετοχή στον Θεό, με την μέθεξη στην φωτιστική και θεοποιό ενέργεια του.
Δεν είναι όμως μόνο το μυστήριο του Σταυρού, αλλά και το σχήμα κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά «είναι θείο και προσκυνητό, διότι είναι σφραγίδα σεβάσμια και τελειωτική όλων των θαυμασίων και ανεκφράστων αγαθών που προέρχονται από τον Θεό». Η σφράγιση με το σημείο του Σταυρού όχι μόνο στην Θεία Ευχαριστία αλλά σε όλα τα μυστήρια αναγνωρίζει τον Σταυρό ως «την ζωοποιό δύναμη των θείων ενεργειών».
Σταυρέ του Χριστού, σώσον ημάς τη δυνάμει σου!
Από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Δωροθέου Τζεβελέκα, ΔΙΗΓΗΣΟΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΣΟΥ (η αγάπη του Θεού στα κυριακάτικα Eυαγγέλια). Θεσσαλονίκη 2015
