Την τρίτη Κυριακή των Νηστειών εορτάζουμε την προσκύνηση του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού.

Επειδή με τη νηστεία των σαράντα ημερών και εμείς κατά κάποιο τρόπο σταυρωνόμαστε και γινόμαστε νεκροί από τα πάθη και αισθανόμαστε πικρία, με το να πέφτουμε σε ακηδία και να απογοητευόμαστε, για τον λόγο αυτό τοποθετείται μπροστά μας ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για να μας ενισχύσει και να μας στηρίξει και να μας θυμίσει το πάθος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Και κατά κάποιο τρόπο μας παρηγορεί και μας λέει ότι, αν ο Θεός μας σταυρώθηκε για μας, τι πρέπει εμείς να κάνουμε γι’ αυτόν;

Έτσι η σύγκριση με τα πάθη του Κυρίου και η υπενθύμισή τους και η ελπίδα της δόξας που απορρέει από τον Σταυρό ελαφρώνει τους κόπους της νηστείας. Γιατί, όπως ο Σωτήρας μας ανέβηκε στον Σταυρό και δοξάστηκε με την ατιμωτική περιφορά και την πικρή χολή, έτσι πρέπει να κάνουμε και εμείς για να δοξαστούμε μαζί του, έστω και αν για την ώρα υποφέρουμε κάτι δυσάρεστο.

Είναι και άλλος λόγος: Όπως εκείνοι που βαδίζουν δρόμο δύσκολο και μακρύ και αποκάμνουν από τον κόπο, αν τύχει και βρουν κανένα δέντρο που να κάνει καλή σκιά, κάθονται λίγο και ξεκουράζονται, και ανανεωμένοι σηκώνονται και βαδίζουν και τον υπόλοιπο δρόμο τους, έτσι και εδώ στον καιρό της νηστείας και στη μέση του κοπιαστικού δρόμου της φυτεύθηκε από τους αγίους πατέρες ο ζωηφόρος Σταυρός, για να μας δίνει άνεση και αναψυχή και για να κάνει ελαφρούς και ευκίνητους προς τους υπόλοιπους κόπους αυτούς που κουράστηκαν.

Ή, όπως όταν πρόκειται να έρθει ένας βασιλιάς, προπορεύονται οι σημαίες και τα σκήπτρα του και μετά απ’ αυτά έρχεται και ο ίδιος νικητής και θριαμβευτής, και χαίρεται μαζί του και ο λαός, έτσι και ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, επειδή πρόκειται, ύστερα από λίγο, να μας δείξει τη νίκη του κατά του θανάτου και να παρουσιαστεί δοξασμένος κατά την ημέρα της αναστάσεως, έστειλε προηγουμένως το σκήπτρο του, τη βασιλική του σημαία, τον ζωοποιό Σταυρό, ο οποίος γεμίζει τις καρδιές μας από πολλή χαρά και αναψυχή και μας ετοιμάζει να υποδεχτούμε μετά από λίγο και τον ίδιο τον Βασιλιά και να τον ανευφημήσουμε ως λαμπρό θριαμβευτή.

Και αυτό γίνεται στη μέση της αγίας Τεσσαρακοστής, γιατί η αγία Τεσσαρακοστή μοιάζει με την πικρή πηγή της Μερράς για τη συντριβή του σώματος και για την πικρία και ακηδία, που προέρχεται από τη νηστεία.

Καθώς λοιπόν ο προφήτης Μωυσής έβαλε το ξύλο που του έδειξε ο Θεός μέσα σ’ αυτή την πηγή και την γλύκανε, έτσι και ο Θεός που μας πέρασε από τη νοητή Ερυθρά θάλασσα και τον νοητό Φαραώ, γλυκαίνει με το ζωοποιό Ξύλο του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού την πικρία από τη νηστεία και μας παρηγορεί που είμαστε σαν στην έρημο, ώσπου να μας επαναφέρει στη νοητή Ιερουσαλήμ με την ανάστασή του.

Αλλά υπάρχει και άλλος λόγος. Επειδή δηλαδή ο Σταυρός λέγεται και είναι Ξύλο ζωής, και εκείνο το ξύλο (το δέντρο) της αγίας Γραφής ήταν φυτεμένο στη μέση της Εδέμ, γι’ αυτό και οι θειότατοι πατέρες ταιριαστά φύτεψαν το Ξύλο του Σταυρού στη μέση της αγίας Τεσσαρακοστής, για να υπενθυμίσουν τη λαιμαργία του Αδάμ και συγχρόνως να παραστήσουν την ανάκλησή του  μέσω αυτού του Ξύλου· διότι τρώγοντας από αυτό το Ξύλο όχι μόνο δεν πεθαίνουμε, αλλά και ζωοποιούμαστε.

Με τη δύναμη του Σταυρού σου, Χριστέ, Θεέ μας, φύλαξε κι εμάς από τους πειρασμούς του εχθρού και αξίωσέ μας να προσκυνήσουμε τα θεία σου πάθη και τη ζωηφόρο ανάσταση, αφού περάσουμε με ευκολία το στάδιο της αγίας Τεσσαρακοστής, και ελέησέ μας ως μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος.

Διασκευή για την Κ.Ο. του κειμένου του Τρωδίου με τη βοήθεια και της μετάφρασης του αγίου Αθανασίου του Παρίου που περιέχεται στο βιβλίο Νέον Λειμωνάριον, Βενετία 1819, σελ. 288.

Η προσκύνηση του τιμίου Σταυρού