Κοίτα πόση ευγνωμοσύνη έδειξαν στον Θεό οι άγιοι Μάρτυρες με το να αγωνισθούν επάνω στη γη· πόση παρρησία απέκτησαν προς τον Θεό σβήνοντας τις αμαρτίες τους με το μαρτύριο. Και δεν έλαβαν τη δωρεά μόνο μ’ αυτό, αλλά ακόμη έλαβαν επιπλέον και τη βασιλεία των ουρανών μαζί με τον παράδεισο· διότι έχυσαν το αίμα τους σαν αντιστάθμισμα για το ατίμητο αίμα, που άξιζε περισσότερο από κάθε τιμή, δηλαδή για το αίμα του Δεσπότη· και στη συνέχεια με το να προτιμήσουν στο στάδιο περισσότερο από τα παιδιά τους, αλλά και περισσότερο από τις συζύγους τους τον πόθο του Θεού, στεφανώθηκαν, ώστε βαδίζοντας δια μέσου της πείρας των μαστίγων να λάβουν τα στεφάνια του αγώνα τους. Τόσο πολύ δηλαδή έλκυσε το νου τους ο πόθος του Σωτήρα στο στάδιό του, ώστε και να αγοράσουν ακόμη οι φθαρτοί τα άφθαρτα.

Εμείς όμως οι δούλοι ποια ευγνωμοσύνη θα προσφέρουμε στον ένδοξο Δεσπότη και Βασιλιά, διότι δεν ανεχόμαστε την προσβολή ούτε με λόγο, αν και συχνά απευθύνεται σ’ εμάς από κάποιον αδελφό; Λησμονούμε τις πληγές μας τις κρυφές και τις φανερές, που ο Θεός τις γνωρίζει, και δεν μπορούμε να ανεχθούμε μια νιφάδα του αέρα.

Άλλοι για χάρη του Θεού πριονίσθηκαν και στεφανώθηκαν, εμείς όμως ενώ μπορούμε να μαρτυρήσουμε χωρίς βασανιστήρια, κάνοντας τα αντίθετα μένουμε άχρηστοι και αιχμαλωτιζόμαστε από τα άλλα θηρία, δηλαδή από κείνους τους νοητούς και πονηρούς δαίμονες.

Τι κάνεις, άνθρωπε, αμελώντας για την αρετή; Σου έδωσε ο Πλάστης το χάρισμα να δοκιμάζεσαι στο καμίνι σαν χρυσάφι, με τις βρισιές δηλαδή και τους πειρασμούς, ώστε να φανείς σκεύος εκλεκτό και καθαρό με την πολλή υπομονή και τη μακροθυμία· διότι ο άνθρωπος που δεν αντιμετώπισε πειρασμούς είναι αδόκιμος.

Εγώ μόνος που και αυτά συνέταξα, ο αχρείος σε όλα αλλά και αμαρτωλός, ο στερημένος από κάθε αρετή, που δεν είμαι άξιος να ονομάζομαι αδελφός σας, διότι τη θλίψη που σ’ εμένα θα ήταν αιτία για στεφάνι την απέφυγα, εγώ που είμαι αδόκιμος και που τόλμησα να επαινώ τους Μάρτυρες.

Όταν δηλαδή καταπιασθώ με τέτοιους επαίνους, θρηνώ πικρά, κυριεύομαι από φόβο, με τύπτει η συνείδηση και με βασανίζει η αμοιβή των κακών έργων στη μέλλουσα κρίση· διότι δεν είμαι άξιος να ατενίσω στο ύψος του ουρανού, επειδή πιέζομαι απ’ αυτά και πέφτω κάτω.

Διότι, αν αρχίσω να διηγούμαι τα εγκώμια των Μαρτύρων, επιτίθεται σ’ εμένα η συνείδηση σαν θηρίο, ανάμεσα στους λογισμούς και στον Θεό που βλέπει τα κρυφά όλων των ανθρώπων. Διότι λέει: «Και συ ποιος είσαι, που καμαρώνεις με τις πράξεις των άλλων, ενώ ο ίδιος είσαι εντελώς στερημένος από πράξεις; Ποια απολογία θα δώσεις ο ίδιος στον Θεό που σε έφερε από το σκοτάδι στο φως, με το να τολμάς να διηγείσαι αρετές που εσύ δεν είσαι μιμητής τους;».

Ή καλύτερα, ως πότε δε θα ησυχάσω να διηγούμαι τα δικά σας, διότι δεν έχω αποκτήσει τίποτε; Επειδή όμως έχω φιλάνθρωπο Δεσπότη, δε θα πάψω να διηγούμαι τα εγκώμια των Μαρτύρων.

Από το βιβλίο: ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ ΕΡΓΑ, τόμος Δ’. Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 313.

Τα εγκώμια των αγίων Μαρτύρων